Jakie błędy popełniać podczas rozmów kwalifikacyjnych i jak ich uniknąć?

Wstęp

Rozmowa kwalifikacyjna to nie tylko formalność – to strategiczne spotkanie, które może zadecydować o Twojej zawodowej przyszłości. Przez lata obserwowałem, jak nawet najbardziej utalentowani kandydaci popełniają proste, ale kosztowne błędy, które niweczą ich szanse na wymarzoną posadę. Wiele osób skupia się wyłącznie na merytorycznych odpowiedziach, zapominając że rekruterzy oceniają cały pakiet: od przygotowania przez zachowanie po sposób zakończenia rozmowy. To właśnie te pozornie drobne detale często decydują o tym, czy dostaniesz tę pracę, czy będziesz żałować straconej okazji. W tym artykule pokażę Ci, na co naprawdę zwracają uwagę osoby prowadzące rekrutację i jak uniknąć pułapek, które mogą Cię kosztować wymarzone stanowisko.

Najważniejsze fakty

• Przygotowanie merytoryczne to podstawa – rekruterzy w ciągu pierwszych minut rozpoznają, czy rzeczywiście znasz firmę i stanowisko, a brak wiedzy jest odbierany jako brak szacunku dla ich czasu
• Komunikacja niewerbalna mówi więcej niż słowa – kontakt wzrokowy, postawa ciała i uśmiech budują Twój wizerunek profesjonalisty, podczas gdy ich brak sugeruje niepewność i stres
• Pytania kandydata to strategiczna szansa – brak pytań o stanowisko i rozwój jest odczytywany jako brak prawdziwego zainteresowania, a przedwczesne pytania o wynagrodzenie psują dynamikę rozmowy
• Ostatnie wrażenie jest kluczowe – właściwe zakończenie rozmowy z podziękowaniem i profesjonalny follow-up w ciągu 24 godzin znacząco zwiększają Twoje szanse na kolejny etap rekrutacji

Błędy w przygotowaniu do rozmowy kwalifikacyjnej

Niedostateczne przygotowanie to jeden z najczęstszych i najkosztowniejszych błędów popełnianych przez kandydatów. Wielu z nich bagatelizuje ten etap, wierząc, że doświadczenie i dobre CV wystarczą. Tymczasem brak solidnych przygotowań niemal zawsze prowadzi do stresu, nieporozumień i wrażenia nieprofesjonalizmu. Rekruterzy w ciągu kilku pierwszych minut potrafią ocenić, czy kandydat rzeczywiście zainwestował czas w zapoznanie się z firmą i stanowiskiem. To właśnie na tym etapie rodzą się pierwsze wątpliwości – czy ta osoba naprawdę chce pracować właśnie u nas, czy po prostu szuka jakiejkolwiek pracy? Przygotowanie to nie tylko formalność, ale demonstracja szacunku dla czasu rozmówcy i powagi Twoich intencji.

Brak znajomości firmy i stanowiska

Przychodząc na rozmowę bez podstawowej wiedzy o firmie, jej misji, kulturze organizacyjnej czy ostatnich osiągnięciach, praktycznie samemu skreślasz swoją kandydaturę. Rekruterzy doskonale wyczuwają, kiedy odpowiedzi są ogólnikowe i wyuczone na pamięć. Pytanie: „Dlaczego chce pani/pan pracować właśnie u nas?” staje się wtedy pułapką. Zamiast mówić o rozwoju czy stabilizacji, które pasują do każdej firmy, warto wspomnieć konkretny projekt, wartość lub inicjatywę, która nas zainspirowała. To pokazuje, że nasz wybór jest przemyślany. Przykład? Jeśli firma niedawno uruchomiła program CSR, a my jesteśmy zaangażowani społecznie, to doskonały punkt zaczepienia. Znajomość firmy to nie wstęp, ale fundament udanej rozmowy.

Nieprzygotowanie dokumentów i pytań

Zapominanie o dodatkowych egzemplarzach CV, portfolio czy listów polecających to więcej niż przeoczenie – to sygnał braku organizacji. Rekruter może poprosić o dokumenty, nawet jeśli już je posiada. Brak fizycznej kopii wygląda nieprofesjonalnie. Równie ważne jest przygotowanie własnych pytań. Ich brak jest często odczytywany jako brak zainteresowania lub desperacka chęć przyjęcia każdej oferty. Pytania powinny być merytoryczne i świadczyć o zrozumieniu roli. Oto kilka przykładów:

• Jakie są największe wyzwania na tym stanowisku w pierwszym kwartale?
• Jak wygląda proces wdrożenia i kto będzie moim mentorem?
• Czy firma planuje nowe inicjatywy lub ekspansję na inne rynki?

Dokumenty i pytania to Twoje narzędzia – im lepiej przygotowane, tym większa kontrola nad rozmową.

Odkryj esencję kompetencji miękkich i ich znaczenie, kluczowych dla rozwoju Twojej kariery.

Niewłaściwy wygląd i zachowanie

Pierwsze wrażenie podczas rozmowy kwalifikacyjnej tworzy się w ciągu zaledwie kilku sekund i często ma decydujący wpływ na końcowy wynik rekrutacji. Niewłaściwy wygląd i zachowanie mogą zniweczyć szanse nawet najlepiej przygotowanego merytorycznie kandydata. Rekruterzy nieświadomie oceniają nas przez pryzmat tego, jak prezentujemy się wizualnie i jak zachowujemy się podczas spotkania. To nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim komunikacji – pokazujemy w ten sposób, czy rozumiemy kulturę organizacyjną firmy i czy potrafimy dostosować się do panujących w niej standardów. Zaniedbania w tym obszarze są często odbierane jako brak szacunku dla rozmówcy i lekceważenie okazji.

Nieodpowiedni strój i wygląd

Wybór ubioru na rozmowę kwalifikacyjną to nie kwestia mody, ale strategicznej decyzji. Wielu kandydatów popełnia błąd, ubierając się zbyt nieformalnie lub odwrotnie – przesadnie elegancko, co może wywołać dysonans. Kluczem jest dostosowanie stroju do kultury firmy, jednak zawsze bezpieczniej pozostać po stronie business casual. Unikaj skrajności: dżinsy z przetarciami, brudne buty czy przesadnie wydekoltowane sukienki to zdecydowanie zły pomysł. Równie ważna jest dbałość o detale:

• Wyprasowana koszula lub bluzka bez zagnieceń
• Czyste, zadbane obuwie
• Skromna biżuteria i subtelny makijaż
• Schludna fryzura i starannie ogarnięte dłonie

Pamiętaj, że nawet jeśli w firmie panuje swobodny dress code, rozmowa kwalifikacyjna nadal jest spotkaniem biznesowym. Twój strój powinien mówić: „Jestem profesjonalistą, który szanuje Twój czas i poważnie traktuje tę okazję”.

Zła komunikacja niewerbalna

Mowa ciała podczas rozmowy kwalifikacyjnej często mówi więcej niż słowa. Niewłaściwa komunikacja niewerbalna może całkowicie zepsuć dobre wrażenie, nawet jeśli nasze odpowiedzi merytoryczne są perfekcyjne. Rekruterzy szczególnie zwracają uwagę na kilka kluczowych elementów:

Pamiętaj o uśmiechu – naturalny, nie wymuszony uśmiech buduje pozytywną atmosferę i pokazuje, że jesteś osobą otwartą. Unikaj również nadmiernego gestykulowania, które może rozpraszać rozmówcę. Twoja mowa ciała powinna uzupełniać słowa, a nie z nimi kolidować.

Poznaj możliwości zatrudnienia przy schorzeniach kręgosłupa, dostosowane do Twoich potrzeb.

Błędy w odpowiedziach i prezentacji

Nawet najlepsze przygotowanie merytoryczne może pójść na marne, jeśli popełnimy błędy w sposobie prezentacji i formułowaniu odpowiedzi. To właśnie w tej fazie rozmowy kandydaci często tracą szansę przez nieprzemyślane słowa lub niewłaściwy ton wypowiedzi. Rekruterzy szczególnie zwracają uwagę na to, jak mówisz, a nie tylko co mówisz. Twoje odpowiedzi powinny być przemyślane, zrównoważone i zawsze profesjonalne, nawet gdy pytania są trudne lub prowokacyjne. Pamiętaj, że każde zdanie buduje Twój wizerunek – warto więc ważyć słowa i unikać pułapek, które mogą zniszczyć cały wysiłek włożony w przygotowania.

Krytykowanie poprzedniego pracodawcy

To jeden z najpoważniejszych błędów, który niemal natychmiast dyskwalifikuje kandydata. Nawet jeśli Twoje doświadczenia z poprzedniej pracy były negatywne, rozmowa kwalifikacyjna nie jest miejscem na rozliczenia czy wyrażanie frustracji. Rekruterzy słuchając krytyki, nie oceniają byłego pracodawcy, ale Ciebie – i wyciągają niepokojące wnioski:

Zamiast krytykować, skup się na pozytywnych aspektach zmian. Możesz powiedzieć: „Dotychczasowe doświadczenie wiele mnie nauczyło, teraz szukam miejsca gdzie mogę w pełni wykorzystać zdobyte umiejętności”. To pokazuje dojrzałość zawodową i skupienie na przyszłości, a nie rozliczaniu przeszłości.

Przesadne wychwalanie siebie lub kłamstwa

Naturalna potrzeba zaprezentowania się jak najlepiej często prowadzi do przesady lub nawet kłamstw, które rekruterzy błyskawicznie wychwytują. Przesadne chwalenie swoich osiągnięć brzmi nieszczerze, a kłamstwa dotyczące doświadczenia czy umiejętności prędzej czy później wyjdą na jaw. Pamiętaj, że rekruterzy to doświadczeni specjaliści, którzy rozmawiali z setkami kandydatów i potrafią rozpoznać gdy mija się z prawdą. Zamiast tworzyć wyidealizowany obraz, skup się na rzeczywistych mocnych stronach i gotowości do rozwoju. Oto najczęstsze pułapki:

• Podawanie zawyżonych wyników sprzedaży lub nierealnych oszczędności
• Twierdzenie o znajomości narzędzi, których się ledwo dotknęło
• Przypisywanie sobie cudzych osiągnięć lub projektów
• Koloryzowanie zakresu odpowiedzialności na poprzednich stanowiskach

Gdy nie znasz odpowiedzi na pytanie, zamiast improwizować lub kłamać, powiedz: „Nie mam jeszcze doświadczenia w tym obszarze, ale szybko się uczę i jestem gotowy podjąć to wyzwanie”. Szczerość buduje zaufanie, a chęć rozwoju jest ceniona przez pracodawców. Pamiętaj, że prawda zawsze wychodzi na jaw – zwłaszcza w procesie weryfikacji referencji czy podczas okresu próbnego.

Wkrocz w świat technologii dzięki przewodnikowi po pierwszej pracy w branży IT, otwierającemu nowe horyzonty.

Nieodpowiednie zarządzanie stresem

Stres to naturalny element rozmowy kwalifikacyjnej, ale sposób w jaki go okiełznasz może zadecydować o sukcesie lub porażce. Wielu kandydatów bagatelizuje ten aspekt, wierząc że samo pozytywne myślenie wystarczy. Tymczasem niekontrolowany stres potrafi zniweczyć nawet najlepsze merytoryczne przygotowanie. Rekruterzy doskonale to wiedzą i często celowo tworzą sytuacje napięcia, by sprawdzić jak radzisz sobie pod presją. To nie jest zwykły test umiejętności – to sprawdzian Twojej dojrzałości zawodowej i odporności psychicznej. Pamiętaj, że odrobina zdrowego napięcia mobilizuje, ale gdy emocje wymkną się spod kontroli, trudno wrócić na właściwe tory. Zarządzanie stresem to nie luksus, ale konieczny element strategii rozmowy kwalifikacyjnej.

Nadmierne zdenerwowanie i brak pewności

Gdy stres przejmuje kontrolę, pojawia się cała kaskada niepożądanych reakcji: drżący głos, spocone dłonie, nerwowe ruchy i problemy z koncentracją. To właśnie moment gdy nawet najlepsi specjaliści zaczynają mówić nieskładnie, zapominają oczywistych faktów lub udzielają chaotycznych odpowiedzi. Rekruter widzi wtedy nie Twoje kompetencje, ale właśnie ten paraliżujący strach. Co gorsza, brak pewności siebie jest zaraźliwy – jeśli Ty nie wierzysz w swoje kwalifikacje, trudno oczekiwać że ktoś inny uwierzy. Kluczem jest zaakceptowanie że stres jest naturalny i przygotowanie technik które pomogą go oswoić. Przed rozmową warto poćwiczyć głębokie oddychanie, wizualizację sukcesu lub po prostu wyjść kilka minut wcześniej by się dotlenić. Podczas spotkania możesz otwarcie przyznać że się denerwujesz – to pokazuje samoświadomość i często zyskuje sympatię rozmówcy. Pamiętaj że rekruter też był po drugiej stronie stołu i doskonale rozumie te emocje.

Zbytnia pewność siebie i arogancja

Drugą skrajnością jest maskowanie stresu przez przesadną pewność siebie, która szybko może zostać odebrana jako arogancja. To pułapka w którą wpadają szczególnie doświadczeni specjaliści, którzy wierzą że ich osiągnięcia mówią same za siebie. Tymczasem nawet najbardziej imponujące CV nie usprawiedliwia lekceważącego tonu, przerywania czy pouczania rekrutera. Taka postawa budzi instant opór i sugeruje problemy z pracą zespołową. Pamiętaj że rozmowa kwalifikacyjna to nie monolog ale dialog, gdzie szacunek dla rozmówcy jest fundamentalny. Zamiast mówić „wiem wszystko lepiej”, spróbuj sformułowania „moje doświadczenie sugeruje że…”. Unikaj absolutnych stwierdzeń i zostaw przestrzeń na inne punkty widzenia. Prawdziwa pewność siebie nie potrzebuje poklasku – ona pozwala słuchać i uczyć się nawet od tych z mniejszym doświadczeniem.

Błędy w pytaniach do rekrutera

Etap pytań od kandydata to nie formalność, ale strategiczna szansa na wzmocnienie swojej pozycji. Wielu aplikujących traktuje ten moment po macoszemu, nie zdając sobie sprawy, że właśnie wtedy rekruter ocenia nie tylko co pytasz, ale jak pytasz i kiedy. To moment gdy z biernego uczestnika stajesz się aktywnym graczem, który może potwierdzić swoje zainteresowanie i zrozumienie stanowiska. Niestety, właśnie tutaj popełnianych jest najwięcej kosztownych błędów, które niweczą całe wcześniejsze przygotowanie. Pytania to Twoje narzędzie do weryfikacji czy ta firma naprawdę jest dla Ciebie – użyj ich mądrze.

Brak pytań o stanowisko i firmę

Milczenie gdy rekruter pyta „Czy ma pan/pani jakieś pytania?” to więcej niż potknięcie – to komunikat o braku zaangażowania. Wbrew pozorom, niepytanie nie jest oznaką skromności czy dyskrecji, ale sygnałem że albo nie przygotowałeś się dostatecznie by formułować merytoryczne pytania, albo po prostu nie zależy Ci na tej konkretnej pozycji. Rekruterzy doskonale wiedzą, że prawdziwie zainteresowany kandydat ma naturalną ciekawość i wątpliwości które chce wyjaśnić. Brak pytań o szczegóły stanowiska, kulturę zespołu czy rozwój firmy sugeruje powierzchowne podejście. Pamiętaj, że pytania to nie tylko zaspokajanie Twojej ciekawości – to demonstracja krytycznego myślenia i głębszego zrozumienia roli. Niepytający kandydat to kandydat, który nie myśli perspektywicznie.

Zbyt wczesne pytania o zarobki i benefity

Poruszanie kwestii finansowych w pierwszej fazie rozmowy to klasyczny błąd taktyczny. Nawet jeśli wynagrodzenie jest dla Ciebie kluczowe, przedwczesne pytania o pieniądze psują całą dynamikę spotkania i zmieniają Cię z potencjalnego partnera w transakcjonistę. Rekruter jeszcze nie zdążył poznać Twoich wartości i mocnych stron, a Ty już skupiasz się na tym co możesz zyskać, a nie co możesz wnieść. To szczególnie niebezpieczne gdy pytasz o zarobki zanim w ogóle omówiono zakres obowiązków – sugeruje że nie zależy Ci na samej pracy, tylko na czeku. Pamiętaj, że negocjacje finansowe to naturalny etap procesu, ale mają swoje miejsce i czas – zwykle pod koniec, gdy obie strony wyraźnie widzą wartość współpracy. Pieniądze są ważne, ale najpierw pokaż że jesteś wart inwestycji.

„Pytanie o wynagrodzenie na początku rozmowy to jak pytanie o posag na pierwszej randce – nawet jeśli ważne, psuje całą magię poznawania się”

Zamiast otwierać rozmowę od pytań o budżet, poczekaj aż rekruter sam poruszy ten temat. Gdy już nadejdzie właściwy moment, sformułuj pytanie tak by pokazać że rozumiesz swoją wartość rynkową: „Na podstawie zakresu obowiązków który omówiliśmy, spodziewam się widełek w przedziale X-Y – czy to się zgadza z państwa budżetem?”. To profesjonalne podejście które szanuje zarówno Twoje interesy jak i proces rekrutacyjny.

Niewłaściwe zakończenie rozmowy

Ostatnie minuty rozmowy kwalifikacyjnej są często najbardziej newralgicznym momentem całego spotkania. Wielu kandydatów, czując ulgę że najtrudniejsza część za nimi, traci czujność i popełnia błędy które niweczą całe wcześniejsze pozytywne wrażenie. To właśnie w fazie pożegnania rekruterzy szczególnie uważnie obserwują Twoje zachowanie, szukając oznak profesjonalizmu lub jego braku. Jak zakończysz rozmowę, tak zostaniesz zapamiętany – warto więc zadbać o czysty finisz który potwierdzi Twoją klasę i pozostawi po sobie dobre wspomnienie. Pamiętaj że pierwsze wrażenie jest ważne, ale ostatnie bywa jeszcze ważniejsze – to ono często decyduje o tym, czy dostaniesz zaproszenie na kolejny etap.

Brak podziękowania i follow-up

Zapominanie o podziękowaniu to więcej niż przeoczenie – to komunikat braku wdzięczności za poświęcony czas i uwagę. Rekruterzy inwestują w każdą rozmowę kwalifikacyjną średnio godzinę swojego czasu, plus czas na przygotowanie i późniejszą ocenę. Brak uznania dla tego wysiłku jest odbierany jako przejaw arogancji lub zwykłego braku manier. Ale to dopiero początek problemu – prawdziwy błąd to zaniedbanie follow-upu, czyli wysłania krótkiego maila z podziękowaniem w ciągu 24 godzin od spotkania. Ten prosty gest:

• Pokazuje że naprawdę zależało Ci na tej rozmowie
• Pozwala delikatnie przypomnieć o swojej kandydaturze
• Daje szansę na dopowiedzenie czegoś co umknęło podczas spotkania
• Buduje obraz osoby zorganizowanej i dbającej o detale

Większość kandydatów tego nie robi – właśnie dlatego Ci którzy to robią, automatycznie zyskują przewagę. Follow-up to nie nachalność, ale element profesjonalnego podejścia do rekrutacji.

Nieodpowiednie pożegnanie

Sposób w jaki wychodzisz z rozmowy mówi o Tobie więcej niż myślisz. Nieodpowiednie pożegnanie może zniszczyć cały starannie budowany wizerunek w ciągu kilku sekund. Najczęstsze błędy to: spieszenie się do wyjścia jakbyś uciekał, nerwowe szarpanie drzwiami, albo przeciwnie – przeciąganie pożegnania w nieskończoność. Kluczem jest znalezienie złotego środka – pożegnaj się z godnością i spokojem, ale bez sztucznej teatralności. Pamiętaj o kontakcie wzrokowym i uścisku dłoni (jeśli to naturalne w danej kulturze), ale unikaj poklepywania po plecach czy innych zbyt poufałych gestów. Twoje ostatnie słowa powinny brzmieć pewnie i optymistycznie, na przykład: „Dziękuję za rozmowę, bardzo miło mi było się poznać i mam nadzieję na dalszą współpracę”. To pokazuje że jesteś osobą która potrafi zachować klasę nawet w stresującej sytuacji. Ostatnie wrażenie jest tym które najdłużej pozostaje w pamięci – warto więc zadbać by było jak najlepsze.

Wnioski

Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej to znacznie więcej niż przejrzenie oferty pracy – to strategiczne planowanie każdego aspektu spotkania. Kluczowe jest dogłębne zrozumienie firmy, jej kultury i aktualnych inicjatyw, co pozwala tworzyć autentyczne powiązania między Twoimi umiejętnościami a potrzebami organizacji. Pamiętaj, że rekruterzy w ciągu pierwszych minut oceniają nie tylko Twoje kwalifikacje, ale także poziom zaangażowania i powagi Twoich intencji.

Wizualna prezentacja i mowa ciała często mówią głośniej niż słowa. Odpowiedni strój dostosowany do kultury firmy oraz świadoma kontrola komunikacji niewerbalnej budują wizerunek profesjonalisty, który rozumie biznesowe konteksty. Nawet najdrobniejsze detale – od wyprasowanej koszuli po utrzymywanie odpowiedniego kontaktu wzrokowego – wpływają na postrzeganie Twojej osoby.

Sposób formułowania odpowiedzi może zadecydować o sukcesie lub porażce. Unikanie krytyki poprzednich pracodawców, szczerość wobec własnych ograniczeń i umiejętne zarządzanie stresem pokazują dojrzałość zawodową. Pamiętaj, że rekruterzy szukają nie tylko kompetencji, ale także odpowiedniej postawy i zdolności do integracji z zespołem.

Etap pytań od kandydata to strategiczna szansa na wzmocnienie pozycji. Przygotowane merytoryczne pytania świadczą o głębokim zrozumieniu stanowiska i prawdziwym zainteresowaniu firmą. Odpowiednie timingowanie pytań o wynagrodzenie – dopiero po przedstawieniu swojej wartości – pokazuje profesjonalne podejście do negocjacji.

Ostatnie minuty rozmowy i działania follow-up często decydują o ostatecznym wyniku. Eleganckie zakończenie spotkania połączone z wysłaniem maila z podziękowaniami w ciągu 24 godzin buduje obraz osoby zorganizowanej i dbającej o relacje. To właśnie te detale często przesądzają o wyborze między dwoma równie kwalifikowanymi kandydatami.

Najczęściej zadawane pytania

Jak dokładnie przygotować się do rozmowy o pracę w konkretnej firmie?

Przygotowanie powinno obejmować trzy poziomy: strategiczne zrozumienie firmy (misja, wartości, ostatnie projekty), taktyczne poznanie stanowiska (zakres obowiązków, wyzwania) oraz operacyjne przygotowanie dokumentów i pytań. Szukaj konkretnych punktów styku między Twoim doświadczeniem a aktualnymi inicjatywami firmy – to pokazuje autentyczne zainteresowanie.

Czy zawsze trzeba ubierać się formalnie na rozmowę kwalifikacyjną?

Strój powinien odzwierciedlać kulturę organizacyjną firmy, jednak bezpieczniej pozostać po stronie business casual. Kluczową zasadą jest schludność i dostosowanie do okazji – nawet w firmach z swobodnym dress codeem rozmowa kwalifikacyjna pozostaje spotkaniem biznesowym wymagającym profesjonalnego wyglądu.

Jak odpowiadać na pytania o poprzedniego pracodawcę gdy doświadczenia były negatywne?

Zamiast krytykować, skup się na pozytywnych aspektach zmiany. Mów o tym, czego się nauczyłeś i jakie wartości są dla Ciebie ważne w nowym środowisku pracy. Przekieruj rozmowę na przyszłość zamiast rozliczać przeszłość – to pokazuje dojrzałość zawodową.

Kiedy jest właściwy moment na pytanie o wynagrodzenie?

Optymalny czas to moment gdy rekruter sam poruszy temat lub pod koniec rozmowy, gdy już przedstawiłeś swoją wartość i omówiłeś zakres obowiązków. Przedwczesne pytania o pieniądze mogą sugerować, że to jedyny aspekt który Cię interesuje.

Czy naprawdę trzeba wysyłać maila z podziękowaniami po rozmowie?

Tak, to jeden z najbardziej niedocenianych elementów procesu. Mail wysłany w ciągu 24 godzin pokazuje prawdziwe zaangażowanie, pozwala delikatnie przypomnieć o swojej kandydaturze i buduje obraz osoby dbającej o detale. Większość kandydatów tego nie robi, więc tym bardziej zyskasz przewagę.

Jak radzić sobie z nadmiernym stresem podczas rozmowy?

Zaakceptuj że stres jest naturalny i przygotuj techniki zarządzania nim: głębokie oddychanie przed spotkaniem, świadoma kontrola mowy ciała podczas rozmowy. Czasem warto otwarcie przyznać że się denerwujesz – to pokazuje samoświadomość i zyskuje sympatię rozmówcy.